نمایشگاه کتاب تهران امسال  12 تا 22 اردیبهشت ماه در محل مصلی امام خمینی برگزار می شود. شعار سی و یکمین نمایشگاه کتاب تهران “نه به کتاب نخواندن” است. به همین بهانه در این مطلب به موضوع کتاب و کتاب خوانی می پردازیم.

آن چه قول مشهور است و البته با توجه به آن چه می بینیم به نظر درست می رسد، آمار پایین کتاب خواندن ایرانیان است. همین امر یعنی کم خواندن برای یک ملت حقیقتا یک نقطه ی ضعف است و می تواند مشکلات بسیاری راسبب شود و سرعت پیشرفت یک جامعه را پایین بیاورد. کتاب خوان بودن مردم یک کشور آثار مثبت بسیاری در حوزه های مختلف دارد. با توجه به تمام این نکات مثبت، سوال این است که چرا کم کتاب می خوانیم؟

این یک بحث تخصصی و بسیار حائز اهمیت است که نیاز دارد متخصصین به شکل جدی به آن بپردازند. در این متن قصد نداریم یک تحلیل کارشناسانه از این معضل ارائه دهیم، اما به نظر می رسد یکی از عوامل این امر این باشد که مردم ما احساس نیاز به خواندن کتاب نمی کنند. زمانی که فرد برای انجام کاری انگیزه نداشته باشد مسلم است که به سراغ آن نمی رود. همچنین به نظر می رسد افراد عموما عادت به کتابخوانی ندارند. عادتی که به نظر می رسد لازم است از سنین کودکی در فرد شکل بگیرد و مادران می توانند سهم بسزایی در این خصوص داشته باشند. 

بحث کتابخوانی از دغدغه های بسیار جدی رهبر انقلاب است و ایشان بارها نسبت به دلائل پایین بودن کتابخوانی در میان مردم هشدار داده اند و از همه خواسته اند تا در راستای بهبود این وضع تلاش کنند. در ادامه برخی بیانات ایشان در این خصوص را از کتاب “من و کتاب” مرور می کنیم. 

«من هر زمان که به یاد وضع کتاب و کتابخوانی در جامعه ی خودمان می افتم، قلبا عمگین و متایف می شوم. این به خاطر آن اس که در کشور ما به هر دلیلی که شما نگاه کنید، باید کتاب اقلا ده برابر این میزان، رواج و توسعه و حضور داشته باشد. اگر به دلیل پرچم داری تفکر اسلامی و حاکمیت اسلام به حساب بیاورید، این معنا صدق می کند، چون اسلام به کتاب و خواندن و نوشتن، خیلی اهمیت می دهد. اگر هر منصفی به بیانات نبی مکرم اسلام و ائمه علیهم السلام، و پیشوایان اسلام نگاه کند و ببیند که اینها در چه زمانی به کتاب و کتاب خوانی دعوت می ردند و فرا می خواندند، همه ی افسانه های از ذهنش شسته خواهد شد و خواهد فهمید که دشمنان اسلام راهی جز این نداشتند که افسانه های کتاب سوزی و کتاب ستیزی را بر سر زبان ها بیندازند، چون اسلام پرچم دار کتاب خوانی است.»

77/3/2

«برای یک ملت خسارت بزرگی است که افراد آن با کتاب سر و کار نداشته باشند، و برای یک فرد، توفیق عظیمی است که با کتاب مانوس و همواره در حال بهره گیری از آن یعنی آموختن چیزهای تازه باشد…»

67/4/1

«من جوانان بسیاری را دیده ام، حالا افراد مسن که جای خود دارد، که حتی مطالعه ی کتاب رمان را هم میل ندارند! کتاب رمان را یک هفت هشت ده صفحه می خوانند و می گویند حوصله نداریم، در حالی که حاضرند بیست دقیقه، یا نیم ساعت بنشینند و تبلیغات تلویزیون را، که قبل از شروع فیلم سینمایی پخش می شود، تماشا کنند! حاضر نیستند در این بیست دقیقه حتی همان کتاب رمان را بخوانند، حالا نمی گوییم کتاب اجتماعی، کتاب سیاسی، یا کتاب علمی، این ناشی از چیست؟ ناشی از عدم اعتیاد به کتاب است. مردم میل به کتابخوانی ندارند، برای این باید فکری کنید.»

72/7/25

«متاسفانه کتاب خوانی، جز در بین یک عده از اهل علم و اهل تحصیل و کسانی که به طور قهری با کتاب سرو کار دارند، یک کار رایج و روزمره به حساب نمی آید، در حالی که کتاب خوانی باید مثل خوردن و خوابیدن و سایر کارهای روزانه، در زندگی مردم وارد بشود.

کتاب نباید به یک عده از افراد جامعه ی ما مخصوص بماند، کما اینکه در گذشته این طور بوده است که یک عده کتاب خوان و اهل کتاب و اهل مراجعه ی به کتاب بودند، اکثریت هم دور از کتاب و فارغ از همّ کتاب، این درست نیست. امروز البته وضع بهتر شده است، انسان می تواند این را حس بکند.»

همان

 مشخص است که رهبر انقلاب دغدغه ای بسیار جدی نسبت به بحث کتابخوانی در کشورمان دارند و لازم است تا همه خصوصا متولیان علم و فرهنگ در زمینه ی فرهنگ سازی امر کتابخوانی و نهادینه کردن این امر به شکل عادت در میان مردم تلاش کنند.